Τα παιδιά δεν κατανοούν το θάνατο με τον ίδιον τρόπο που το κάνουν οι ενήλικοι. Τα παιδιά νηπιακής ηλικίας θεωρούν ότι ο θάνατος δεν είναι κάτι το οριστικό.
Πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε μπορεί να ξαναγυρίσει ή ότι εξακολουθεί να ζει, να σκέπτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται. Τα παιδιά της σχολικής ηλικία κατανοούν ότι ο θάνατος είναι ένα μη αναστρέψιμο γεγονός, αλλά πιστεύουν ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους. Η ωριμότητα του παιδιού, η προσωπικότητά του, καθώς και οι προσωπικές του εμπειρίες σε σχέση με το θάνατο επηρεάζουν την κατανόηση της έννοιας του θανάτου.
Τα παιδιά θρηνούν με διαφορετικό τρόπο από τους ενήλικες. Συνήθως θρηνούν κατά διαστήματα. Τη μια στιγμή μπορεί να είναι θλιμμένα και την άλλη να παίζουν ή να γελούν. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν ξεπεράσει τη θλίψη τους. Τα παιδιά εκφράζουν το θρήνο τους με έργα και σπανιότερα με λόγια. Ο θρήνος τους φαίνεται μέσα από το παιχνίδι, τις ζωγραφιές τους κ.α.
Τα παιδιά όταν πενθούν αντιδρούν με:
- Θλίψη
- Ξεσπάσματα θυμού ή κλάματος
- Φοβίες (π.χ. φόβος αποχωρισμού από αγαπημένα πρόσωπα, φόβος για το σκοτάδι)
- Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου ή του φαγητού
- Αλλαγές στη συμπεριφορά (επιθετικότητα, απομόνωση, μείωση της απόδοσης στο σχολείο)
- Εκδήλωση συμπεριφορών προηγούμενων σταδίων ανάπτυξης (ενούρηση, πιπίλα, εξάρτηση από ενήλικες)
- Ενοχής για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου, συνεχείς σκέψεις για το θάνατο, επίμονη αναζήτηση του ατόμου που πέθανε
Ψυχοσωματικά συμπτώματα
Ένα παιδί έχει ανάγκη να κατανοήσει τι ακριβώς συνέβη. Τα άτομα που το φροντίζουν οφείλουν να ενημερώσουν το παιδί για το τι συνέβη αξιόπιστα και με απλά λόγια και να το ενθαρρύνουν να εκφράσει τα συναισθήματά του για την απώλεια αυτή. Καλό είναι να βοηθήσουν το παιδί να διατηρήσει ζωντανή την ανάμνηση του αγαπημένου προσώπου. Επιπλέον, θα πρέπει να προσπαθήσουν να διατηρήσουν τις συνήθειες του παιδιού όπως ήταν πριν την απώλεια του αγαπημένου ανθρώπου. Να εξασφαλίζουν, δηλαδή, τη συνέχεια και τη σταθερότητα στις συνθήκες ζωής του παρέχοντάς του στήριξη και φροντίδα.
Αποτελεί λάθος η συνηθισμένη τακτική της απόκρυψης του γεγονότος ή η παραποίησή του (π.χ. ότι το άτομο που πέθανε πήγε ταξίδι). Αυτή η τακτική δημιουργεί στα παιδιά μία αίσθηση έντονης ανασφάλειας. Καλό είναι να αποφεύγονται εκφράσεις, όπως «χάθηκε», «έφυγε» ή «τον πήρε ο Θεός» που πολλές φορές παρερμηνεύονται από τα μικρά παιδιά. Οι ενήλικοι πρέπει να τονίσουν στο παιδί ότι δεν φέρει ευθύνη για ότι συνέβη. Επιπλέον, πρέπει να πληροφορήσουν το παιδί για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στη ζωή της οικογένειας.
Ο θρήνος και το πένθος είναι φυσιολογικές συμπεριφορές απέναντι σε μία απώλεια και δεν θα πρέπει να θορυβούν τους ενήλικες. Αυτό που πρέπει να μας ανησυχήσει είναι:
- Η παρατεταμένη απουσία οποιασδήποτε εκδήλωσης θρήνου
- Η παρατεταμένη αποχή από το παιχνίδι και από τις σχέσεις με τους συνομηλίκους
- Οι επίμονες κατηγορίες του παιδιού προς τον εαυτό του ή τους άλλους
- Η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά ή οι επίμονες σκέψεις αυτοκτονίας
- Η πλήρης ταύτιση του παιδιού με το άτομο που πέθανε
- Οι έντονες και παρατεταμένες σωματικές ενοχλήσεις και οι παρατεταμένες διαταραχές στη διατροφή και τον ύπνο (επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες κ.α.)
Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα παιδιά που βιώνουν το θάνατο αγαπημένου τους προσώπου που έγινε κάτω από ιδιαίτερα τραυματικές συνθήκες (αυτοκτονία, δολοφονία κ.α.)
Δεν πρέπει να διστάσει κανείς να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει το πένθος του.
Παραπομπές:
«Συμβουλευτικό κέντρο Μέριμνας», Τιμολέοντος Βάσσου 16, Πλατεία Μαβίλη, Αθήνα. Τηλέφωνα: 210-6452013 και 210-6463367.
Herbert, M. (2004). Τα παιδιά μπροστά στο πένθος και την απώλεια. Ελληνικά Γράμματα.
Πηγή: www.merimna.org.gr
kalosdaskalos.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου