Ψάχνουν τα παγωμένα φεγγάρια του Δία για εξωγήινους

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), όπου συμμετέχει και η Ελλάδα, ανακοίνωσε ότι επέλεξε την αποστολή διαστημοπλοίου στους μακρινούς και παγωμένους δορυφόρους του αέριου γίγαντα Δία ως τον επόμενο μεγάλο ευρωπαϊκό διαστημικό στόχο.

Θα είναι η πρώτη αμιγώς ευρωπαϊκή αποστολή στο ηλιακό μας σύστημα πέρα από τον Άρη, αν και δεν αποκλείεται στην πορεία η αμερικανική NASA, παρά τη στενότητα του προϋπολογισμού της, να δηλώσει συμμετοχή τελικά, από τη στιγμή μάλιστα που εγκατέλειψε πλέον - λόγω κόστους - την ιδέα να στείλει ένα δικό της σκάφος γύρω από τον δορυφόρο Ευρώπη.

Το σκάφος Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE), βάρους περίπου πέντε τόνων, προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2022 με πύραυλο «Αριάν» και να φθάσει το 2030 στον προορισμό του, με στόχο να μελετήσει κυρίως τον Γανυμήδη και, δευτερευόντως, την Ευρώπη και την Καλλιστώ.

Ένα από τα μεγάλα «στοιχήματα» της αποστολής θα είναι η αναζήτηση μορφών εξωγήινης ζωής, μάλλον σε μικροβιακή μορφή (χωρίς να αποκλείεται κάτι περισσότερο), στους πιθανολογούμενους ωκεανούς κάτω από την παγωμένη επιφάνεια είτε της Ευρώπης, είτε του Γανυμήδη.

Η απόφαση, που ελήφθη στο Παρίσι από τα κράτη-μέλη του Οργανισμού, έχει αρχικό προϋπολογισμό 850 εκατ. ευρώ και εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα «Cosmic Vision» (Κοσμικό Όραμα) της ESΑ για την περίοδο 2015-2025.

Το σκάφος θα είναι εφοδιασμένο με περίπου 11 επιστημονικά όργανα, που δεν περιλαμβάνονται στον παραπάνω προϋπολογισμό και θα πληρωθούν από τα κράτη που θα τα κατασκευάσουν, ανεβάζοντας τον συνολικό προϋπολογισμό σε πάνω από 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ.

Μετά από ένα πενταετή διαγωνισμό προτάσεων που υποβλήθηκαν από διάφορες επιστημονικές ομάδες, η ESA είχε να διαλέξει ανάμεσα σε τρία μεγαλεπήβολα σχέδια για το μέλλον:

Το JUICE, το πιο μεγάλο και πιο εξελιγμένο διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ ATHENA και το νέο παρατηρητήριο βαρυτικών κυμάτων NGO - και τελικά επέλεξε την πρώτη πρόταση, που θεωρήθηκε ευρύτερου επιστημονικού ενδιαφέροντος.

Όμως οι ερευνητές των δύο εναλλακτικών προγραμμάτων που απορρίφθηκαν, ιδίως οι ευρωπαίοι αστρονόμοι, εκδήλωσαν την απογοήτευσή τους, αλλά και τη δυσαρέσκειά τους για την επιλογή του JUICE, κάνοντας λόγο για αδιαφανή διαδικασία.

Η αποστολή JUICE θα εστιαστεί στο Γανυμήδη, τον μεγαλύτερο δορυφόρου του ηλιακού μας συστήματος, που είναι κατά 8% μεγαλύτερος από τον πλανήτη Ερμή, πιστεύεται ότι διαθέτει ένα βαθύ ωκεανό αλμυρού νερού κάτω από την παγωμένη και γεμάτη κρατήρες επιφάνειά του, ενώ είναι και ο μόνος που διαθέτει δικό του μαγνητικό πεδίο, που τον προστατεύει από την ισχυρή ακτινοβολία του Δία.

Το σκάφος θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Γανυμήδη (θα είναι η πρώτη φορά που θα συμβεί αυτό γύρω από ένα παγωμένο μακρινό φεγγάρι) και θα προσπαθήσει, μεταξύ άλλων, να αξιολογήσει τις πιθανότητες ύπαρξης υπόγειας-υποθαλάσσιας ζωής.

Ακόμα το JUICE, καθ’ οδόν προς τον Γανυμήδη, θα αξιοποιήσει τη βαρυτική ώθηση του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, για να περάσει δύο φορές κοντά από τα άλλα δύο μεγάλα και ενδιαφέροντα φεγγάρια, την Ευρώπη και την Καλλιστώ, που επίσης πιστεύεται ότι διαθέτουν υπόγειους ωκεανούς καλυμμένους με πάγους.

Μετά την άφιξή του, το 2030, στο σύστημα του Δία, το σκάφος θα συλλέγει επί μία τριετία στοιχεία, που θα στέλνει πίσω στη Γη, προτού ολοκληρώσει την αποστολή του με ένα ηρωικό και θεαματικό θάνατο, αυτοσυντριβόμενο στην επιφάνεια του Γανυμήδη.

Στοιχεία για τον τελευταίο έχουν ήδη συλλέξει οι προηγηθείσες αποστολές «Voyager» και «Galileo».

Το πιο πιθανό εξάλλου είναι ότι στο μέλλον θα αλλάξει το σκοπίμως χιουμοριστικό όνομα « JUICE « (Χυμός) της αποστολής, η οποία ίσως να μετονομαστεί σε «Λαπλάς» (το όνομα του διάσημου γάλλου επιστήμονα Πιέρ-Σιμόν Λαπλάς).

Επιμέλεια: Παύλος Διονυσόπουλος

Πηγή: ΑΠΕ