Ικανότητες ανάγνωσης και γραφής στο παιδί προσχολικής ηλικίας

Παρακάτω βρίσκονται τα βασικά βήματα στην πορεία των ικανοτήτων αλφαβητισμού που αναπτύσσει το παιδί σας.

Ανάπτυξη της ικανότητας της ανάγνωσης
8-12 μηνών

• Ενδέχεται να δείξει ενδιαφέρον στο ξεφύλλισμα βιβλίων που περιέχουν πολύ οικείες εικόνες.
• Κοιτάζει τα αντικείμενα στο βιβλίο για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, όταν ένας ενήλικας τα ονομάζει.

1 έτους

• Κοιτάζει τα αντικείμενα στα βιβλία όταν τα ονομάζει ένας ενήλικας και ενδέχεται να τα δείχνει με το δάχτυλο ή να εκφέρει ήχους.
• Αντιδρά σε τραγούδια και ομοιοκαταληξίες εκφέροντας ήχους ή τραγουδώντας.

1-2 ετών

• Γυρίζει περισσότερες από μία σελίδες στο βιβλίο κάθε φορά.
• Αγγίζει ή δείχνει με το δάχτυλο μερικές εικόνες κάποιου βιβλίου, ειδικά όταν εκφέρει το όνομά τους ένα ενήλικο άτομο.
• Ενδιαφέρεται για απλές ιστορίες για μικρό χρονικό διάστημα.
• Αρχίζει να κατονομάζει κάποιες πολύχρωμες εικόνες.

2-3 ετών

• Γνωρίζει τη λειτουργία και τη χρήση της γραπτής γλώσσας, δηλαδή το ότι οι λέξεις έχουν νόημα και σκοπό.
• Αρχίζει να κατονομάζει ασπρόμαυρες εικόνες.
• Υποδεικνύει και κατονομάζει πολλές κοινές εικόνες που βλέπει σε κάποιο βιβλίο, όταν εκφέρει το όνομά τους ένα ενήλικο άτομο.
• Αποκτά προτίμηση σε κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο ή βιβλία και θέλει να του το διαβάζουν επανειλημμένα.
• Δείχνει προτίμηση σε βιβλία με επαναλαμβανόμενα και προβλέψιμα μοτίβα, ευχάριστες και εύκολες στην απομνημόνευση φράσεις και ομοιοκαταληξίες (π.χ. Η σειρά βιβλίων του Ευγένιου Τριβιζά ‘Παραμύθια Ντορεμύθια’).
• Αρχίζει να κάθεται και να κοιτάζει τα βιβλία μόνο του.
• Ξεφυλλίζει τα βιβλία, γυρνώντας μία σελίδα τη φορά.
• Γνωρίζει πως τα βιβλία έχουν μπροστά και πίσω μέρος.
• Ξέρει πώς να ανοίγει και να κρατάει ένα βιβλίο.
• Γνωρίζει την κατεύθυνση του κειμένου (π.χ. από τα αριστερά προς τα δεξιά στα αγγλικά και τα ισπανικά και από δεξιά προς τα αριστερά στα εβραϊκά).
• Ακούει και απολαμβάνει την ανάγνωση από άλλους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα (διαστήματα από 5 μέχρι 10 λεπτά).

3-4 ετών

• Αναγνωρίζει οικείες εικόνες όπως λογότυπα εστιατορίων (‘Αυλόγυρος’), ονομασίες σε κουτιά από σοκολάτες (‘Ιον’), οδικά σήματα (‘Στοπ’) και ενδέχεται να επιδείξει την αναγνώρισή του (π.χ. Αυτό λέει ‘Hβη’).
• Προσποιείται ότι διαβάζει βιβλία κρατώντας και ξεφυλλίζοντάς τα, και εκφέροντας κάποιες λέξεις.
• Αναγνωρίζει και μπορεί να εκφέρει κάποιες λέξεις που ομοιοκαταληκτούν (π.χ. πόδι-βόδι) και λέξεις που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο (π.χ. μαμά, μωρό, μήλο).
• Απολαμβάνει την ανάγνωση από άλλους και τη συμμετοχή στην ανάγνωση συμπληρώνοντας τα οικεία τμήματα (‘καθρέπτη, καθρεφτάκι μου και μαγικό γυαλί μου’).

4 χρονών

• Κάνει ομοιοκαταληξίες (π.χ. άμπρα κατάμπρα, τζουμ ταρατατζούμ) και σχηματίζει σειρές λέξεων που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο (μπαμπά, μπάλα, μπάμ).
• Καταλαβαίνει ότι ο γονιός διαβάζει τις λέξεις από το βιβλίο και δεν περιγράφει απλά την εικόνα που βλέπει.
• Αναγνωρίζει τα όρια των λέξεων υποδεικνύοντας με το δάχτυλο τα κενά ανάμεσά τους.
• Προσποιείται ότι διαβάζει βιβλία με παραμύθια, συνήθως απομνημονεύοντάς τα.

5 χρονών

• Επιδεικνύει την κατανόηση ότι οι λέξεις μπορούν να χωριστούν σε μικρότερα τμήματα, χτυπώντας με ρυθμό το δάχτυλο ή μετρώντας τον αριθμό των συλλαβών σε κάθε λέξη.
• Μπορεί να απαγγείλει τα γράμματα της αλφαβήτου και τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 10.
• Ενδέχεται να γνωρίζει ότι τα γράμματα αντιπροσωπεύουν ήχους, καθώς και τους ήχους που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα γράμματα.
• Αναγνωρίζει τον πρώτο ήχο στις εκφερόμενες λέξεις (‘άλογο’ αρχίζει με τον ήχο ‘α’).
• Αρχίζει να υποδεικνύει συγκεκριμένα γράμματα σε μία σελίδα.
• Ενδέχεται να αναγνωρίζει κάποιες οικείες λέξεις βλέποντάς τις.

Ανάπτυξη της ικανότητας γραφής
1-2 ετών

• Μπορεί να κρατήσει μεγάλους μαρκαδόρους ή κηρομπογιές.
• Ενδέχεται να προσποιείται ότι γράφει, ιδιαίτερα όταν βλέπει κάποιον άλλο να γράφει.

2-3 ετών

• Προσποιείται ότι γράφει χρησιμοποιώντας κυματιστές και καμπύλες γραμμές.
• Γράφει με ζωγραφιές και σχέδια.

3-5 ετών

• Πειραματίζεται σχεδιάζοντας γράμματα, αριθμούς ή σήματα που μοιάζουν με γράμματα (κυματιστές γραμμές, μουτζούρες).
• Γράφει κάποια κεφαλαία γράμματα.
• Γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωγραφική και τη γραφή.
• Αντιγράφει / μιμείται απλές γραμμές ή σχήματα (π.χ. κύκλους, σταυρούς).
• Καταλαβαίνει ότι η γραφή έχει κάποιο νόημα.
• Γράφει ένα γράμμα ή μία λέξη για να αντιπροσωπεύσει μία ολόκληρη πρόταση ή ιδέα.
• Γράφει το όνομά του, κάποια γράμματα της αλφαβήτου και αριθμούς.
• Γράφει σειρές γραμμάτων χωρίς κάποια ιδιαίτερη σειρά (ΑπΕτσνΟ).

5-6 ετών

• Χρησιμοποιεί 1 με 3 γράμματα για να συλλαβίσει κάποιες λέξεις (π.χ. Μ=μαμά, ΓΑ=γάτα, ΣΛΙ=σκύλος).
• Γράφει τις λέξεις όπως ακούγονται (π.χ. μορό=μωρό, πεδί=παιδί). 

Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας

Πηγές: Adapted, with permission, from the English version published and copyrighted by the American Speech-Language-Hearing Association, 10801 Rockville Pike, Rockville, MD 20852, U.S.A. (www.asha.org).-www.iatronet.gr

kalosdaskalos.blogspot.com