Να αφήσω το παιδί μου να παίζει βιντεοπαιχνίδια;

Το ερώτημα ταλαιπωρεί εκατομμύρια γονείς, όμως σαφής απάντηση δεν έχει δοθεί ακόμα

Συνειδητοποίησα ξαφνικά ότι ο αγώνας που είχαμε δώσει να κρατήσουμε τον γιο μου κατά το δυνατόν μακριά από υπολογιστές ήταν μάταιος, όταν τον άκουσα τις προάλλες να μου φωνάζει από το σαλόνι: "Μπαμπά γιατί δεν έχουμε ίντερνετ;". "Τι δεν έχουμε;" τον ρώτησα με ανάμικτα συναισθήματα απορίας και - ομολογώ- θαυμασμού. "Ιντερνετ! Σταμάτησε να παίζει το Boat Invasion", ήταν η απάντησή του.

Το παλέψαμε, λοιπόν, αλλά δηλώνω ότι αποτύχαμε παταγωδώς. Σε ένα σπίτι όπου οι υπολογιστές που κυκλοφορούν είναι όσοι τα δωμάτια, ήταν ομολογουμένως δύσκολο να πετύχουμε. Παρότι κάθεται πολύ λίγη ώρα στον υπολογιστή, σήμερα ο 5χρονος γιος μου χειρίζεται τον μικροσκοπικό HP της μητέρας του καλύτερα από εμένα.
Πρέπει άραγε να ανησυχώ; Και είναι καλή ιδέα να του πάρω για δώρο γενεθλίων την κονσόλα παιχνιδιών που ζήτησε;

Πόσο νωρίς είναι υπερβολικά νωρίς;

Το ζήτημα "παιδί και βιντεοπαιχνίδια" δεν είναι βέβαια καινούργιο. Χρονολογείται, αυτονόητα, από τη δεκατία του 1980, όταν τα βιντεοπαιχνίδια άρχισαν να μπαίνουν στα σπίτια μας. Παρότι όμως έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από τότε, το ερώτημα "πόσο νωρίς είναι υπερβολικά νωρίς" ή γενικότερα αν καταστρέφουν ή βοηθούν τα παιδιά, δεν έχει απαντηθεί οριστικά - ούτε από τους γονείς ούτε από τους ειδικούς.
Η δική μου εμπειρία δεν μου δίνει καμία σιγουριά. Ήρθα σε επαφή με τα βιντεοπαιχνίδια σε αρκετά μεγαλύτερη ηλικία από τον γιο μου. Πήρα τον πρώτο μου "υπολογιστή", έναν Spectrum 128 (φωτ. αριστερά) δώρο Χριστουγέννων όταν ήμουν στη Δ' Δημοτικού.
Έκτοτε, ο έρωτάς μου για τα βιντεοπαιχνίδια παραμένει άσβεστος. Έχω περάσει ώρες ατέλειωτες παίζοντας ό,τι παιχνίδι μπορείς να φανταστείς. Μπορεί η αγάπη μου για τα βιντεοπαιχνίδια να μου στοίχισε (πολλές) ώρες ύπνου, αλλά τέλος πάντων δεν με έκανε και "φυτό", όπως προειδοποιούν πολλοί (κι ας διαφωνούν ορισμένοι κακεντρεχείς φίλοι μου...).
Από την άλλη μεριά, ακριβώς επειδή γνωρίζω πόσο εθιστικά μπορεί να είναι τα παιχνίδια, έχω κι έναν φόβο. Κι αν ο Μανώλης κολλήσει; Αν προτιμά το όποιο Boat Invasion από τη μπάλα και το ποδήλατο;

Οι ειδικοί διαφωνούν

Εδώ συνήθως ο γονιός αναζητά τη γνώμη του ειδικού. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, άκρη δεν πρόκειται να βγάλει.
Εντάξει, ένα μίνιμουμ συμφωνίας υπάρχει. Δεν αφήνεις π.χ. το παιδί σου να παίξει το (παρεμπιπτόντως εκπληκτικό) Grand Theft Auto (φωτ. δεξιά).
Γνωρίζουμε επίσης, βάσει στατιστικών ερευνών, ότι κάθε χρόνο μειώνεται ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία τα παιδιά αρχίζουν να ασχολούνται με τα βιντεοπαιχνίδια. Σύμφωνα με μία έρευνα στις ΗΠΑ, ενώ το 2005 η πρώτη επαφή γινόταν στα 8, σήμερα γίνεται στα 6,5.
Η βιομηχανία παιχνιδιών φυσικά το γνωρίζει αυτό άριστα. Εξ ου και έχει λανσάρει ειδικά παιχνίδια, στοχευμένα ακόμα και σε μωρά δύο ετών, που ίσα ίσα περπατάνε.
Η τελευταία τάση είναι οι κονσόλες παιχνιδιών με δυνατότητα άμεσης συμμετοχής  χωρίς  χειριστήριο.
Παίζεις, για παράδειγμα, στίβο, κι αντί να "σπαμάρεις" κάποιο πλήκτρο ή να δοκιμάζεις τις αντοχές του joystick, τρέχεις επιτόπια στο σαλόνι σου.
Οι τίτλοι αυτοί προφανώς απενοχοποιούν ως έναν βαθμό τα βιντεοπαιχνίδια για τους γονείς, οι οποίοι θεωρούν ότι το παιδί δεν παίζει απλώς, αλλά "αθλείται", καθώς χοροπηδάει στο δωμάτιο (βλ. τα σχετικά video στο τέλος του κειμένου).

"Όχι πριν από τα 7"

Ας επιστρέψουμε όμως στη γνώμη των ειδικών. Ορισμένοι τάσσονται αναφανδόν υπέρ της... παιχνιδαπαγόρευσης. "Η θέση μου είναι ότι τα παιδιά είναι καλύτερο να μένουν μακριά από υπολογιστές μέχρι τα 7 τους χρόνια. Τότε μόνο ο εγκέφαλός τους έχει ωριμάσει αρκετά, για να μπορούν να έχουν οφέλη από κατάλληλο λογισμικό, όπως για παράδειγμα τα προγράμματα προσομοίωσης", υποστηρίζει η ψυχολόγος της εκπαίδευσης Jane Healy σε πρόσφατο άρθρο της.
Στη Βρετανία, η Ένωση Καθηγητών, στην ετήσια συνέλευσή της έβγαλε ανακοίνωση με την οποία προειδοποιεί πως τα παιδιά που, σε ηλικία 5, 6 ή 7 χρονών, αφήνονται από τους γονείς να παίζουν με τις ώρες και χωρίς επιτήρηση, κινδυνεύουν να χάσουν την αίσθηση του πραγματικού κόσμου, να γίνουν πιο βίαια, να προσέρχονται στο σχολείο εξουθενωμένα και να αργήσουν να αναπτύξουν τις δεξιότητες ομιλίας και ακρόασης.
Σύμφωνα με μία βρετανίδα δασκάλα που μίλησε στον Guardian, οι τετράχρονοι και πεντάχρονοι μαθητές της περνάνε την ώρα του διαλείμματος παριστάνοντας ότι "σπάνε το τζάμι του αυτοκινήτου ή ότι τρέχει αίμα από το σώμα τους. Η παχυσαρκία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η μοναξιά, η κακή φυσική κατάσταση  περιγράφουν δυστυχώς με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά παιδιών που ήδη έχουν εθιστεί στα βιντεοπαιχνίδια".

"Τα παιχνίδια κάνουν καλό"!

Και μετα διαβάζεις τα πορίσματα άλλων ειδικών, και μένεις και πάλι με την απορία. Σύμφωνα με έκθεση της επιτροπής εσωτερικής αγοράς και προστασίας του καταναλωτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα παιδιά που παίζουν με τις ώρες Playstation ή Xbox όχι μόνο δεν "καίνε" το μυαλό τους, αλλά μαθαίνουν ζωτικής σημασίας δεξιότητες!
Σύμφωνα με την έκθεση, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα παιδιά μιμούνται τη βίαιη συμπεριφορά ορισμένων παιχνιδιών, αλλά αντιθέτως τα παιχνίδια "μπορούν να αποτελέσουν ερέθισμα μάθησης σε τομείς όπως η στρατηγική και καινοτόμος σκέψη και η συνεργασία - δεξιότητες δηλαδή εξαιρετικά χρήσιμες στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας".
Η μελέτη βασίστηκε σε έρευνες που έγιναν σε σχολεία ανά την Ευρώπη, και κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τόσο τα σχολεία όσο και οι γονείς έχουν ένα δυνητικά εξαιρετικά χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια τους.

Η μέση οδός

Ο Δρ. Don Shifrin, καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Washington και πρώην πρόεδρος επιτροπής της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, ακολουθεί μία μέση οδό. Υποστηρίζει ότι "δεν υπάρχει καμία μοναδική απάντηση. Μόνο περισσότερες ερωτήσεις". Η δική του προσέγγιση όταν τον ρωτούν οι γονείς αν είναι εντάξει να παίζουν βιντεοπαιχνίδια τα παιδιά τους, είναι να απαντά με τις δικές του ερωτήσεις: "Πόσο χρόνο θέλετε να αφιερώνουν στο παιχνίδι; Πώς συμπεριφέρεται το παιδί σας όταν πρέπει να σταματήσει να παίζει; Έχει άλλες δραστηριότητες;". Κοινώς, υποστηρίζει ότι το σημαντικό είναι να ακολουθείται η αρχή "μέτρον άριστον". Υπάρχει χώρος στη ζωή του παιδιού σας και για τα βιντεοπαιχνίδια, αρκεί να μην ξεφεύγει η χρήση  τους από τα όρια και γίνεται μανία ή λειτουργεί σε βάρος άλλων δραστηριοτήτων.
Γνωρίζω πράγματι παιδιά που τα συνδυάζουν όλα με θαυμαστό τρόπο. Η Ελένη για παράδειγμα είναι χαρισματικό παιδί. Πρώτη σε όλα, αστέρι στο σχολείο, στον  χορό, στα μαθηματικά, στα αθλήματα. Όταν ήταν στην ηλικία του γιου μου, η γιαγιά της έπινε νερό στο όνομα του... "Αγίου Νιντέντο", που της επέτρεπε να κάνει και καμιά δουλειά όσο φρόντιζε την αγαπημένη της εγγονή. Η χρήση του Nintendo εν προκειμένω δεν την απέτρεψε από το να είναι ένα ευτυχισμένο, κοινωνικό, εξαιρετικό παιδί.
Το ερώτημα βέβαια για κάθε γονιό παραμένει: Πώς ξέρω αν το παιδί μου θα αντιδράσει σωστά ή θα εθιστεί; Νομζω ότι, τελικά, όπως και σε τόσα άλλα ζητήματα, το να είσαι γονιός ίσως σημαίνει ότι πρέπει να εμπιστεύεσαι περισσότερο από τις γνώμες των ειδικών, των φίλων και των συγγενών, το ένστικτό σου. Και φυσικά το ίδιο σου το παιδί...

Πηγή: www .unitedreporters.gr