Βρετανία: Ο ιδρυτής της Wikipedia στην υπηρεσία της ανοιχτής ακαδημαϊκής έρευνας

Η βρετανική κυβέρνηση «στρατολόγησε» τον Τζίμι Γουέιλς για να «ανοίξει» την κρατικά χρηματοδοτούμενη έρευνα στο online κοινό.

Στον ιδρυτή της Wikipedia, Τζίμι Γουέιλς, ανέθεσε η βρετανική κυβέρνηση το online «άνοιγμα» όλης της κρατικά χρηματοδοτούμενης ακαδημαϊκής έρευνας στο ευρύ κοινό, έτσι ώστε όποιος επιθυμεί να τη χρησιμοποιήσει να μπορεί να το κάνει.Η εν λόγω πρωτοβουλία, που αναμένεται να βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία εντός διαστήματος δύο ετών, πρόκειται σύντομα να ανακοινωθεί επίσημα από τον υπουργό Επιστημών, Ντέιβιντ Γουΐλετς. Θεωρείται πως θα ενισχύσει την αποκαλούμενη «ακαδημαϊκή άνοιξη» - μία εκστρατεία μεταξύ ακαδημαϊκών και χρηματοδοτών ερευνητικών προγραμμάτων με ολοένα αυξανόμενη δυναμική, με σκοπό την ανοιχτή πρόσβαση στις ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις. Απώτερος στόχος είναι το «ξεκλείδωμα» των καρπών της έρευνας, που ελέγχονται από τα επιστημονικά περιοδικά και τις εκδοτικές τους εταιρείες. Σχεδόν 11.000 ερευνητές έχουν βάλει την υπογραφή τους, συμφωνώντας στο μποϊκοτάρισμα των επιστημονικών εκδόσεων του μεγάλου εκδοτικού οίκου Elsevier. Οι συνδρομές στα χιλιάδες ερευνητικά περιοδικά μπορούν να κοστίσουν σε μία πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη εκατομμύρια λίρες κάθε χρόνο- δαπάνες οι οποίες έχουν αρχίσει να γίνονται δυσβάστακτες, καθώς οι προϋπολογισμοί πιέζονται. Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, σε ένδειξη αντίδρασης απέναντι στο αυξανόμενο κόστος των συνδρομών πρόσφατα ενθάρρυνε τους καθηγητές των σχολών του να καταστήσουν τις έρευνές τους διαθέσιμες μέσω περιοδικών ανοιχτής πρόσβασης (open access journals) και να αφήσουν κατά μέρος τις εκδόσεις που κρατούν τα άρθρα πίσω από «οικονομικά τείχη». «Το να δώσεις στον κόσμο το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε δημόσια χρηματοδοτούμενες έρευνες θα φέρει μία νέα εποχή ακαδημαϊκής προόδου και συνεργασίας, φέρνοντας το Ηνωμένο Βασίλειο στην πρώτη γραμμή της ανοικτής έρευνας» γράφει σχετικά ο Γουΐλετς στον Guardian. Αν και αναγνωρίζει την αξία που προσφέρουν στην όλη ερευνητική διαδικασία οι ακαδημαϊκοί εκδοτικοί οίκοι, «καθώς ο κόσμος αλλάζει, υπάρχει και πολιτιστική και τεχνολογική αλλαγή, οπότε θα αλλάξει και το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Θέλω να συνεργαστούμε με την Ένωση Εκδοτών καθώς κινούμαστε προς το νέο μοντέλο». Ο Γουέιλς αποτελεί έναν από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της ελεύθερης και ανοικτής πρόσβασης στις πληροφορίες στο Διαδίκτυο, και έχει αποτελέσει άμισθο σύμβουλο της κυβέρνησης στο crowdsourcing και τις πολιτικές «ανοίγματος» γενικότερα. Στο θέμα της ανοιχτής πρόσβασης θα βοηθήσει το υπουργείο Επιχειρήσεων και Καινοτομίας καθώς και τα συμβούλια έρευνας της χώρας να βρουν νέους τρόπους να αποθηκεύουν και διανέμουν δεδομένα ερευνών και άρθρα. Σε πρώτη φάση, θα αναλάβει καθήκοντα συμβούλου των συμβουλίων έρευνας πάνω στο πρόγραμμα Gateway to Research (ύψους δύο εκατομμυρίων λιρών), μίας ιστοσελίδας που λειτουργεί σαν portal, καθιστώντας διαθέσιμο στο χρήστη το σύνολο της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας του Ηνωμένου Βασιλείου. «Ο Τζίμι Γουέιλς μπορεί να εξασφαλίσει πως θα μεγιστοποιήσουμε τις δυνατότητες συνεργασίας» είπε σχετικά ο Γουΐλετς, προσθέτοντας πως η Wikipedia αποτελεί πλέον ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτιστικού περιβάλλοντος, και το να έχει κανείς ως σύμβουλο το δημιουργό της σε ένα τέτοιο πρόγραμμα θα είναι «απίστευτα χρήσιμο». Ο Γουέιλς επίσης θα συμβάλει με ιδέες στο έργο της Dame Τζάνετ Φιντς, πρώην αντικαγκελαρίου του Πανεπιστημίου Κιλ, από την οποία ζητήθηκε να μελετήσει σε συνεργασία με ακαδημαϊκούς, βιβλιοθηκάριους και εκδότες το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα πρόγραμμα ανοιχτής πρόσβασης σε δημόσια χρηματοδοτούμενες έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο (οι προτάσεις της αναμένονται τον Ιούνιο). Μακροπρόθεσμα, ο Γουέιλς θα μπορούσε να συμβάλει στο στήσιμο της νέας γενιάς πλατφορμών ανοιχτής πρόσβασης για τους Βρετανούς ερευνητές, καθώς και στη διαμόρφωση του format στο οποίο θα έπρεπε να δημοσιεύονται τα ακαδημαϊκά papers. Το τελικό αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας θεωρείται πως θα είναι μία «βιβλιοθήκη» στην οποία θα φιλοξενούνται όλα τα ερευνητικά άρθρα τα οποία έχουν προκύψει από κρατική χρηματοδότηση. Σκοπός είναι, ακόμα και αν ένας ακαδημαϊκός δημοσιεύσει τη δουλειά του σε ένα «συμβατικό» συνδρομητικό επιστημονικό περιοδικό, μία έκδοση του άρθρου του να εμφανίζεται ταυτόχρονα στην εν λόγω ελεύθερη «βιβλιοθήκη», η οποία θα είναι εξοπλισμένη με εργαλεία που θα επιτρέπουν το διαμοιρασμό και το σχολιασμό των άρθρων. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αναμένεται να αντιμετωπίσει το εν λόγω εγχείρημα θα είναι η αντίδραση των εκδοτών, οι οποίοι δεν θα επιθυμούν να αλλάξουν τα κερδοφόρα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς επιστημονικής έρευνας (περίπου 1,5 εκατομμύρια νέα άρθρα ανά έτος) δημοσιεύεται σε περιοδικά που ανήκουν σε ένα μικρό αριθμό μεγάλων εκδοτικών οίκων, όπως ο Elsevier, ο Springer και ο Wiley. www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Guardian