Διαταραχές ύπνου στα παιδιά: Οι κατηγορίες και συμβουλές

Διαταραχή του ύπνου, είτε ήπια, είτε σοβαρή και η οποία μπορεί να είναι είτε παροδική, είτε χρόνια, θα εμφανίσει το 25% των υγιών παιδιών μέχρι την ενηλικίωσή του, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν από τους ειδικούς επιστήμονες κατά τη διάρκεια ημερίδας, με θέμα «Επίκαιρα Θέματα στην Παιδιατρική», η οποία πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Όπως επισήμανε ο γιατρός και λέκτορας της Παιδιατρικής στην ιατρική σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Ευάγγελος Παύλου, οι περισσότερες από αυτές τις διαταραχές παρατηρούνται συχνότερα στα 4 πρώτα χρόνια της ζωής. Πρόσθεσε, μάλιστα, πως το 17-21% των παιδιών σχολικής και εφηβικής ηλικίας εμφανίζουν υπερβολική υπνηλία.

Τρεις κατηγορίες διαταραχών

Μιλώντας κατά τη διάρκεια της ημερίδας ο λέκτορας του ΑΠΘ ανέφερε ακόμη πως σε παιδιά με νοητική υστέρηση το ποσοστό των διαταραχών ύπνου φτάνει μέχρι και το 80%, ενώ στα αυτιστικά παιδιά το ποσοστό αυτά υπολογίζεται στο 50-70%. Πρόσθεσε δε ότι οι διαταραχές του ύπνου διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. Διαταραχές έναρξης και διατήρησης του ύπνου ή δυσυπνίες, οι συχνότερες από τις οποίες είναι η άρνηση κατάκλισης, η διαταραχή έναρξης ύπνου, οι τελετουργικές συνήθειες πριν από τον ύπνο, η πρώιμη νυχτερινή αφύπνιση και η ημερήσια υπερβολική υπνηλία.

2. Παραϋπνίες, οι οποίες είναι ακούσια κινητικά ή αυτονομικά φαινόμενα, που εμφανίζονται αποκλειστικά ή συνήθως κατά τη διάρκεια του ύπνου και τον διαταράσσουν, όπως για παράδειγμα ο νυχτερινός τρόμος, η υπνοβασία, η υπνολαλία, οι ρυθμικές ακούσιες κινήσεις στον ύπνο, ο τριγμός των δοντιών, το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών και η νυχτερινή ενούρηση.

3. Διαταραχές ύπνου που συνοδεύονται από νοητικές ή νευρολογικές διαταραχές και άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Σύμφωνα με τον κ. Παύλου, τα τελευταία χρόνια έχουν οριστεί δύο νέα σύνδρομα διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού (κύκλου ύπνου - εγρήγορσης), που εμφανίζουν αρκετά από τα χαρακτηριστικά των προαναφερόμενων διαταραχών και για τα οποία αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πιθανόν να εμφανίζουν γενετική βάση με πολυμορφισμούς των γονιδίων, που διέπουν τη λειτουργία των κιρκάδιων ρυθμών. Όπως είπε, τα σύνδρομα αυτά είναι:
· Το σύνδρομο καθυστέρησης φάσης ύπνου, το οποίο χαρακτηρίζεται από επίμονη - περισσότερο από 6 μήνες - δυσχέρεια έναρξης ύπνου και αφύπνισης σε κοινωνικά αποδεκτή ώρα.
· Το σύνδρομο πρώιμης φάσης ύπνου, το οποίο χαρακτηρίζεται από επίμονη πρώιμη απογευματινή υπνηλία και ύπνο (μεταξύ 18.00-20.00), με πρώιμη αφύπνιση κατά τις πρώτες πρωινές ώρες (μεταξύ 03.00 και 05.00). Το σύνδρομο αυτό αφορά συνήθως σε ηλικιωμένα άτομα ή ασθενείς με κατάθλιψη.
Ο κ. Παύλου αναφέρει ακόμη ότι ιδιαίτερες κλινικές οντότητες αποτελούν το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο και η ναρκοληψία που αποτελεί μια σπάνια δυσυπνία, η οποία χαρακτηρίζεται από υπερβολική ημερήσια υπνηλία και είναι ανεξάρτητη από τις δραστηριότητες του ασθενούς και από τη διάρκεια του νυχτερινού του ύπνου.
Παράγοντες διαταραχών του ύπνου
Όπως επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι προδιαθεσικοί - αιτιολογικοί παράγοντες εμφάνισης διαταραχών στον ύπνο μπορεί:
? Να προέρχονται από το παιδί, όπως για παράδειγμα τα χρόνια νοσήματα (κακοήθειες, άσθμα, συστηματικά νοσήματα, νευρομυικά νοσήματα, εγκεφαλική παράλυση, γενετικά σύνδρομα, επιληψία, νοητική υστέρηση, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας), καθώς και η φαρμακευτική αγωγή (αντιισταμινικά, αντιεμετικά κ.ά).
? Να προέρχονται από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των γονέων, χρόνια νοσήματα των γονέων, διαταραγμένες σχέσεις γονέων, διαζευγμένες ή μονογονεϊκές οικογένειες.
? Να προέρχονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα έλλειψη χώρου και ησυχία, ιδιαίτερα ψυχρό ή ζεστό περιβάλλον, ύπνος στο ίδιο κρεβάτι με τους γονείς, παρουσία τηλεόρασης στο παιδικό δωμάτιο
Η υγιεινή του ύπνου
Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, οι γενικές αρχές υγιεινής του ύπνου αφορούν στο περιβάλλον του ύπνου, το ημερήσιο πρόγραμμα και το πρόγραμμα ύπνου. Το περιβάλλον πρέπει να είναι οικείο στο παιδί (το δωμάτιό του), το κρεβάτι να έχει τις σωστές διαστάσεις για την ηλικία του παιδιού, η θερμοκρασία του δωματίου να είναι η σωστή.
Ακόμη, το δωμάτιο του παιδιού πρέπει να είναι ήσυχο και αρκετά σκοτεινό με ή χωρίς την παρουσία φωτεινής πηγής μικρής έντασης. Επιπλέον, πρέπει να αποφεύγεται η χρήση του κρεβατιού και του ύπνου ως τιμωρία, καθώς επίσης να αποφεύγεται ο ύπνος στο ίδιο κρεβάτι ή στο ίδιο δωμάτιο με τους γονείς.
Όσον αφορά στο ημερήσιο πρόγραμμα ύπνου πρέπει να τηρείται ένα σταθερό αλλά και σχετικά ελαστικό ωράριο ύπνου και αφύπνισης. Την ώρα του ύπνου το παιδί να ξαπλώνει στο κρεβάτι του ακόμη και όταν είναι ξύπνιο, να υπάρχει ημερήσια άθληση αρκετές ώρες πριν από τον νυχτερινό ύπνο και να ελαττώνεται η φυσική δραστηριότητα και το παιχνίδι πριν από τον ύπνο, να αποφεύγεται ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας, να αποφεύγονται τα αναψυκτικά που περιέχουν καφεΐνη, καθώς και τα βαριά γεύματα προ του ύπνου.
Όπως επισημάνθηκε, επίσης, κατά τη διάρκεια της ημερίδας, είναι χαρακτηριστικό ότι η φυσιολογική διάρκεια του ύπνου αλλάζει ανάλογα με την ηλικία. Στη νεογνική ηλικία κυμαίνεται από 16 έως 20 ώρες, στη βρεφική από 13 έως 15 ώρες, στο προσχολική από 12 έως 13 ώρες, στη σχολική 11-12 ώρες και στην εφηβική περιορίζεται στις 9 ώρες.

Πηγή: www.madata.gr
kalosdaskalos.blogspot.com